Pod koniec kwietnia Koleje Małopolskie uruchomiły weekendowy autobus transgraniczny Nowy Targ – Stary Smokowiec, kursujący przez cały rok w soboty, niedziele i święta i skomunikowany w Nowym Targu oraz Smokowcu z pociągami do Krakowa, Zakopanego, Popradu i Szczyrbskiego Plesa. Poniżej w artykule podajemy rozkład jazdy i ceny biletów. To już czwarta autobusowa linia transgraniczna, która powstała m.in. dzięki staraniom Inicjatywy obywatelskiej Polska-Słowacja-autobusy, kursują też autobusy Krynica-Bardejov, Trstena – Termy Chochołowskie i Trstena – Bukowina Tatrzańska. W planach są kolejne linie. Czy będzie wśród nich dawno oczekiwane połączenie Zakopane-Poprad i jakie są dalsze plany działań inicjatywy Polska-Słowacja-autobusy?
Autobus kursuje na trasie: Nowy Targ dworzec kolejowy – Nowy Targ dworzec autobusowy – Gronków – Białka Tatrzańska – Bukowina Tatrzańska – Czarna Góra – Jurgów – Podspády – Ždiar – Tatranská Kotlina – Kežmarské Žľaby – Tatrzańska Łomnica – Starý Smokovec. Autobus odjeżdża z Nowego Targu PKP o 9:25 i 15:10 (na dworcu autobusowym 5 minut później), do Starego Smokowca przyjeżdża odpowiednio o 10:50 i 16:35. W Starym Smokowcu można się przesiąść do lokalnych autobusów lub do pociągów tatrzańskiej elektryczki do Popradu (o 11:02 i 17:02) lub Szczyrbskiego Plesa (11:05, 17:05). W drodze powrotnej autobus odjeżdża ze Starego Smokowca o 11:15 i 17:15, przyjazd do Nowego Targu o 12:39 i 18:39. Rozkład jazdy można sprawdzić na stronie https://kolejemalopolskie.com.pl/pl/rozklad-jazdy/rozklady-autobusowe, polecam też słowacką wyszukiwarkę połączeń autobusowych i kolejowych www.cp.sk
Do Nowego Targu można dojechać z Krakowa i Zakopanego często kursującymi autobusami i pociągami, ich rozkłady można sprawdzić w wyszukiwarce www.e-podroznik.pl Warto przypomnieć, że w zeszłym roku skończyła się trwająca sześć lat uciążliwa modernizacja linii kolejowej Kraków – Zakopane, w ramach której powstały trzy łącznice kolejowe: Kraków Podgórze, Sucha Beskidzka Zamek i Chabówka Stadion. Dzięki temu pociągi nie muszą już trzykrotnie zmieniać kierunku jazdy i o około godzinę skrócił się czas podróży z Krakowa do Nowego Targu i Zakopanego.
Bilety na autobus transgraniczny można kupić bezpośrednio u kierowcy na każdym przystanku, bez potrzeby wcześniejszej rezerwacji jak to jest w przypadku dalekobieżnych połączeń międzynarodowych. Autobus ma charakter lokalny, czyli zatrzymuje się na każdym przystanku na którym są pasażerowie, można podróżować zarówno w relacji międzynarodowej, jak i wewnątrz kraju (np. pojechać z Nowego Targu do Bukowiny Tatrzańskiej lub z Białki Tatrzańskiej do Jurgowa). Za bilet można zapłacić w złotych lub euro. CENY BILETÓW:
💸 Nowy Targ – Starý Smokovec: 18,50 zł/5 €,
💸 Białka Tatrzańska – Starý Smokovec: 17,00 zł/4 €,
💸 Nowy Targ – Tatrzańska Łomnica: 18,50/5 €,
💸 Białka Tatrzańska – Starý Smokovec: 17,00 zł/4 €.
Koleje Małopolskie to samorządowy przewoźnik założony w 2013 roku przez marszałka Województwa Małopolskiego. Początkowo obsługiwał połączenia Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej (SKA) w Krakowie i okolicach, m.in. linię z Wieliczki przez Kraków Płaszów, Kraków Główny i Kraków Łobzów na lotnisko w Balicach oraz linie do Tarnowa, Krzeszowic, Skawiny i Sędziszowa Małopolskiego. Siatka połączeń kolejowych została w kolejnych latach rozbudowana, a następnie Koleje Małopolskie uruchomiły również połączenia autobusowe. Autobusy Kolei Małopolskich kursowały początkowo wyłącznie jako forma dowozu pasażerów z pobliskich wiosek na najbliższą stację kolejową, stąd nazwa Autobusowe Linie Dowozowe (ALD), zmieniona następnie na MLD – Małopolskie Linie Dowozowe. Od 1 stycznia 2023 Koleje Małopolskie przejęły od urzędu marszałkowskiego w Krakowie obsługę wszystkich wojewódzkich linii autobusowych użyteczności publicznej, czyli dotowanych przez marszałka autobusów regionalnych na trasach łączących co najmniej dwa różne powiaty. Razem z tym poszedł wyższy standard połączeń – to przeważnie duże komfortowe autobusy z częściowo niską podłogą, które sukcesywnie zastępują znaną z Małopolski patologię „busiarstwa”.
Autobusy Kolei Małopolskich są jedyną jak dotąd bardzo skuteczną formą przywracania w Polsce połączeń PKS. Autobusy funkcjonują co prawda pod inną nazwą niż PKS, ale w gruncie rzeczy chodzi o to samo – o sieć regionalnych autobusów kursujących zgodnie z rozkładem jazdy, realizowanych pełnowymiarowymi autobusami, również poza sezonem. Podobne próby są podejmowane również w innych regionach Polski, ale w żadnym z nich nie na tak dużą skalę i z takim sukcesem, jak w Małopolsce, która w dodatku jeszcze kilka lat temu w dziedzinie transportu publicznego zaczynała niemal od zera, jako region o wyjątkowo dużej skali patologii w transporcie regionalnym (tak zwani „busiarze” i ich wątpliwej jakości praktyki).
Od 2023 roku Koleje Małopolskie uruchamiają również autobusy transgraniczne na Słowację, zgodnie z postulatami i rekomendacjami formułowanymi od wielu lat przez Inicjatywę obywatelską Polska-Słowacja-autobusy, która stworzyła rekomendacje dla systemu autobusów transgranicznych w latach 2016-2019. Obecnie efekty ówczesnych analiz i ustaleń podejmowanych w ramach rozmów z partnerami słowackimi są realizowane właśnie przez Koleje Małopolskie. System autobusów transgranicznych jest wdrażany z kilkuletnim opóźnieniem, gdyż pierwotnie autobusy transgraniczne miały ruszyć od 2018 roku. Ostatecznie pierwsza pilotażowa linia (Eurolinia Tatry na trasie Bukowina Tatrzańska – Dolny Kubin) została uruchomiona jesienią 2019 roku, jeszcze jako linia zarządzana bezpośrednio przez Urząd Marszałkowski, a nie Koleje Małopolskie. Linia okazała się sukcesem, ale nieszczęśliwie jej start przypadł na początek pandemii Covid-19 i związanych z tym lockdownów oraz zamknięcia granic, co spowodowało zawieszenie jej kursowania. Linia transgraniczna wróciła na nowej trasie (Bukowina Tatrzańska – Trstena) w 2023 roku, już w ramach systemu MLD Kolei Małopolskich.
Wcześniejsza Eurolinia Tatry została zawieszona nie tylko ze względu na pandemię, ale także ze względu na ówczesne problemy z finansowaniem połączenia. Polscy i słowaccy urzędnicy i politycy lokalni nie potrafili się porozumieć co do zasad finansowania transgranicznych połączeń, a także nie wiedzieli, na jakich podstawach formalno-prawnych połączenia transgraniczne miały funkcjonować. Problemem było to, że słowaccy urzędnicy i samorządowcy nie mieli pojęcia o tym, jak funkcjonuje państwo polskie i nasze samorządy, a małopolscy urzędnicy i samorządowcy nie mieli pojęcia, jak funkcjonuje słowackie państwo, jak jest na Słowacji zorganizowana administracja publiczna i system transportu publicznego. W efekcie urzędnicy i politycy lokalni z obu krajów jak ognia unikali współpracy i wymyślali wymówki, by się nie spotykać i nie prowadzić rozmów na temat zasad funkcjonowania transgranicznych autobusów.
Zmieniła to dopiero trwająca kilka lat bardzo ofensywna kampania informacyjna ze strony Inicjatywy obywatelskiej Polska-Słowacja-autobusy. W latach 2020-21 powstała przełomowa książka „Nieznany sąsiad. Podręcznik współpracy polsko-słowackiej”, którą następnie przekazano małopolskim politykom i urzędnikom odpowiedzialnym za transport, a także analogiczna publikacja o Polsce w języku słowackim. Powstało też kilkadziesiąt lokalnych i tematycznych grup na Facebooku w Polsce i Słowacji założonych przez Inicjatywę obywatelską Polska-Słowacja-autobusy w których jest łącznie ponad 30 tysięcy użytkowników, w których przez kilka ostatnich lat podkreślano potrzebę polsko-słowackiej współpracy i ponownego uruchomienia polsko-słowackich autobusów transgranicznych, których od wielu lat domagali się pasażerowie. Na grupach były publikowane artykuły wyjaśniające jak działa transport publiczny w Polsce i Słowacji oraz przybliżające realia obu krajów, a także zachęcano Polaków do nauki języka słowackiego, a Słowaków do nauki języka polskiego. Dopiero ten stały nacisk obywatelski oraz wspomniane działania edukacyjne zmienił trwale nastawienie urzędników i mieszkańców, którzy w końcu przestali ignorować temat i uruchomili w 2023 roku całą serię autobusów transgranicznych.
Aby to było możliwe, konieczne było znalezienie nowej formuły finansowania autobusów transgranicznych. W sierpniu 2021 roku na polsko-słowackim spotkaniu w siedzibie Kolei Małopolskich ekspert Inicjatywy obywatelskiej Polska-Słowacja-autobusy zaproponował formułę, którą w końcu przyjęto i która jest z sukcesem stosowana. Mianowicie, zamiast współfinansowania danej linii przez polskiego i słowackiego partnera na podstawie porozumienia, co okazało się problematyczne, linie autobusowe są uruchamiane na zasadzie parytetu: kilka linii autobusowych w całości ma finansować Małopolska, kilka innych Kraj Żyliński i kilka Kraj Preszowski, tak by mniej więcej wyszło po równo. W efekcie Małopolska obecnie w całości organizuje i finansuje dwa połączenia transgraniczne: Bukowina Tatrzańska – Trstena i Nowy Targ – Stary Smokowiec, Kraj Żyliński finansuje i obsługuje połączenie Trstena – Termy Chochołowskie, a Kraj Preszowski – linię Bardejovske kupele – Bardejov – Krynica. W najbliższym czasie Kraj Preszowski powinien uruchomić kolejną linię transgraniczną która została zapisana w planie transportowym dla Wschodniej Słowacji, prawdopodobnie będzie to linia Stara Lubownia – Piwniczna.
Pasażerowie od dawna oczekują na powrót autobusu Zakopane-Poprad. Czy jest na to szansa? Takie rozmowy trwają i warunkiem uruchomienia tego połączenia jest sukces frekwencyjny już uruchomionych połączeń. Dlatego jeżeli zależy Ci na autobusie Zakopane-Poprad, warto pomóc w promowaniu już istniejących połączeń transgranicznych, m.in. Krynica-Bardejov, Trstena – Bukowina Tatrzańska i Nowy Targ – Stary Smokowiec. Dlaczego to takie ważne? Bardzo wiele osób chętnie skorzystałoby z już istniejących autobusów transgranicznych, ale o nich nie wie. Niestety, takie są właśnie skutki trwającego od 30 lat wykluczenia transportowego w całej Polsce. Po 30 latach likwidacji połączeń PKS, obniżania standardów i złych praktyk tak zwanych „busiarzy” (bus przyjedzie albo nie, będzie ciasny i rozklekotany), nie jest łatwo odbudować zaufanie do transportu publicznego. Wiele osób przesiadło się do własnego auta i nawet nie szuka informacji o transporcie publicznym. Do takich ludzi trzeba dopiero sukcesywnie docierać z reklamą i informacją o połączeniach transgranicznych, co stale robi Inicjatywa obywatelska Polska-Słowacja-autobusy. Efekty przychodzą zazwyczaj po kilku latach, pełna frekwencja w autobusach transgranicznych jest spodziewana dopiero po 5 latach od uruchomienia połączenia a i to pod warunkiem nieprzerwanego ich funkcjonowania oraz „agresywnej” reklamy m.in. na portalach społecznościowych. Nowe połączenia muszą być uruchamiane stopniowo, by nie narazić się na zarzut, że na autobusy transgraniczne są kierowane zbyt duże środki w stosunku do zainteresowania pasażerów.
W przypadku autobusów Zakopane-Poprad należy też pokonać przeszkody administracyjne, które wynikają ze złego prawa polskiego i europejskiego. Eksperci Inicjatywy obywatelskiej Polska-Słowacja-autobusy zaproponowali następujące rozwiązanie: jeden autobus kursowałby na trasie Chochołów – Zakopane – Stary Smokowiec (lub Trstena – Chochołów – Zakopane – Stary Smokowiec – Podbańskie albo podobnej) i tę linię obsługiwałyby i w pełni finansowały Koleje Małopolskie, a drugi autobus finansowany i obsługiwany w pełni przez Kraj Preszowski kursowałby na trasie Poprad – Stary Smokowiec – Zakopane. Rozkład jazdy ułożony byłby tak, by autobusy kursowały naprzemiennie, na wspólnym odcinku Zakopane – Stary Smokowiec co dwie godziny. Taki wariant (który zapewne zostanie jeszcze poddany modyfikacjom co do szczegółowej trasy) został wstępnie zaakceptowany przez obu partnerów i jeżeli wszystko pójdzie dobrze (promocja już uruchomionych połączeń i odpowiednio duża frekwencja w nich), takie autobusy powinny ruszyć od 2025 lub najpóźniej 2026 roku.
Co dalej? Teraz wszystko zależy od dwóch kwestii – wspomnianej już promocji i związanej z tym wysokiej frekwencji w już uruchomionych autobusach transgranicznych, a także od prowadzonych przez Inicjatywę obywatelską Polska-Słowacja-autobusy badań naukowych transgranicznego transportu publicznego.
Jak można pomóc?
- Udostępnij ten artykuł, informuj ludzi o autobusach transgranicznych, wrzuć info na grupy dyskusyjne i fora internetowe o transporcie, górach, Tatrach, Słowacji.
- Weź udział w badaniach transportu publicznego – wypełnij naszą ankietę.
- Znasz kogoś z Niemiec lub Austrii? Napisz do niego i poproś o wypełnienie niemieckojęzycznej ankiety na temat autobusów transgranicznych (dotyczy wszystkich obszarów pogranicza – niemiecko-austriackiej w Alpach, granicy polsko-niemieckiej, czesko-niemieckiej, czesko-austriackiej, słowacko-austriackiej). Ten punkt jest szczególnie ważny! Link do niemiecko-austriackiej ankiety: https://forms.gle/cu5p44tMj4F1Vn8Q8
- Dołącz do naszych grup górskich na FB: