Od końca 2014 roku na Słowacji obowiązuje kontrowersyjna ustawa, dająca możliwość bezpłatnego podróżowania pociągami m. in. przez dzieci, studentów i emerytów. Opozycja nazywała to rozwiązanie czystym populizmem, którym ówczesny premier Robert Fico chciał jej zdaniem kupić wyborców przed kolejnymi wyborami. Tym niemniej, ustawa działa nawet mimo zmiany władzy (dziś rządzi Eduard Heger), a z jej dobrodziejstw mogą skorzystać również polscy podróżni.
Jak to możliwe? To proste: ponieważ Słowacja jest w EU, tego typu przywileje dotyczą nie tylko obywateli Republiki Słowackiej, ale także wszystkich obywateli Unii Europejskiej. A także tych obywateli państw trzecich (np. Ukrainy, Białorusi), którzy mają na Słowacji prawo stałego pobytu.
Podróżowanie za darmo nie działa jednak automatycznie. Osoba, która chce skorzystać z tej możliwości, musi najpierw wyrobić sobie w kasie słowackich kolei specjalny dokument, legitymację potwierdzającą prawo do darmowych podróży. Następnie przed każdym wyjazdem posiadacz tego dokumentu musi pobrać w kasie bezpłatny bilet na daną podróż. UWAGA: bezpłatne bilety NIE OBOWIĄZUJĄ w pociągach kategorii Intercity na trasie Bratysława – Koszyce.
Wyrobienie legitymacji uprawniającej do bezpłatnych podróży nie jest trudne, wymaga to jednak przynajmniej podstawowej znajomości języka słowackiego. Musimy bowiem wypełnić słowackojęzyczny formularz, który w wersji PDF jest dostępny tutaj i który oczywiście dostaniemy też w każdej kasie. Do wyrobienia legitymacji potrzebne będzie także zdjęcie. W kasie należy także przedstawić dokumenty potwierdzające prawo do bezpłatnych przejazdów: w przypadku dzieci będzie to dowód tożsamości, studentów – legitymacja studencka. Emeryci poniżej 62 roku życia muszą przedstawić dokument potwierdzający status emeryta, powyżej 62 lat wystarczy dowód osobisty lub paszport.
Tyle w teorii, bo na razie trudno powiedzieć, na ile słowackie kasjerki respektują polskie dokumenty, np. legitymacje studenckie czy emerytalne. Na pewno w tych przypadkach, w których kryterium jest tylko wiek (małe dzieci czy osoby powyżej 62 roku życia), problemu nie ma. Co do innych dokumentów możemy tylko podpowiedzieć, że np. w przypadku studentów na pewno pewniejsza będzie międzynarodowa legitymacja ISIC. A co np. z obywatelami Ukrainy, studiującymi w Polsce i posiadającymi u nas prawo pobytu? Można spróbować, chociaż przepisy nie są tu jednoznaczne.
Ile trwa wyrobienie takiej legitymacji? To zależy od tego, czy dokument wyrobimy na dużym dworcu w okienku „pełna obsługa podróżnych”, czy na małej wiejskiej stacyjce. W tym pierwszym przypadku dokument dostaniemy od ręki, zajmie nam to kilka – kilkanaście minut. Tak będzie np. w Bratysławie, Żylinie, Koszycach czy Popradzie. W małych wiejskich stacyjkach dokument dostaniemy dopiero po trzech dniach.
Pamiętajmy też, że jak już wspominaliśmy hasło „pociągi za darmo” nie działa automatycznie, istnieje wiele wyjątków i niuansów, o których można przeczytać (w języku słowackim) na tej stronie: www.vlakyzadarmo.sk
Pamiętajmy o tym, że za każdym razem musimy pobrać na stacji bezpłatny bilet na daną podróż, okazując w kasie wspomnianą już legitymację uprawniającą do darmowych przejazdów. Ale jeśli oprócz biletu będziemy chcieli mieć także miejscówkę (dotyczy to np. rychlików, czyli pociągów pospiesznych), albo tym bardziej kuszetkę, musimy ją dodatkowo wykupić na ogólnie obowiązujących zasadach.
Jakub Łoginow