Język ukraiński podobnie jak słowacki jest podobny do polskiego, ale pełen pułapek. Dużo jest tak zwanych „fałszywych przyjaciół”, czyli słów i zwrotów brzmiących w obu językach tak samo lub podobnie, a znaczących coś zupełnie innego. Z myślą o was opracowaliśmy zestaw najważniejszych słów i zwrotów, z którymi z pewnością się Państwo prędzej czy później zetkną, wraz z wyjaśnieniem. Dla ułatwienia ukraińskie słowa zapisaliśmy w transkrypcji polskim alfabetem.
Słowo ukraińskie w polskiej transkrypcji – jego polskie znaczenie (w nawiasie PL polskie słowo podobnie brzmiące – jego ukraińskie znaczenie)
UWAGA:
- Ukraińskie czasowniki w bezokoliczniku kończą się na -ty. Np. robić = robyty, pracować = praciuwaty
- Forma zwrotna „się” w języku polskim jest tworzona przez dodanie osobnego słowa „się”, jego odpowiednikiem w języku ukraińskim jest przyrostek „-sja” (-sia, ukr. -ся), który jest dodawany do czasownika w ramach jednego słowa. Np. śmiać się = smijatysja. Z reguły używa się skróconej formy -s’ zamiast -sja, np. smijatys’ zamiast smijatysja (сміятись замість сміятися). Zapis w transkrypcji sja czy sia to jest już kwestia uznaniowa, mówimy tu o zapisie fonetycznym który stosujemy celem ułatwienia dla osób nie znających cyrylicy, natomiast nie jest to oficjalny zapis.
Ruchatysja — ruszać się, poruszać się, iść
Krisło – fotel (PL krzesło – stilec)
Łyżi – narty (PL łyżwy – kowzany)
Drużyna – żona (PL drużyna – komanda, np. futbolna komanda)
Dywan – sofa, kanapa (PL dywan – kyłym)
Dynia – melon (PL dynia – harbuz)
Harbuz – dynia (PL arbuz – kawun)
Kyjanka – kijowianka, mieszkanka Kijowa
Akademik – członek Akademii Nauk (PL akademik, dom studencki – hurtożytok)
Nawjazuwaty – narzucać (PL nawiązać – nałahodyty)
Rozbyratysja – znać się na czymś (PL rozbierać się – rozdiahatysia)
Jedynyj – wspólny, całościowy (PL jedyny – poodynokyj)
Newidomyj – nieznany (PL niewidomy – slipyj)
Newidomi ludy – nieznani ludzie
Mahazyn – sklep (PL magazyn – skład)
Napewno – prawdopodobnie, być może (PL na pewno – toczno, na sto widsodkiw)
Zaraz – teraz (PL zaraz, za chwilę – za chwyłynu, za myt’)
Chwyla – fala (PL chwila – myt’) ukr. chwyłyna – minuta
Owoczi – warzywa (PL owoce – frukty)
Szyny – opony (PL szyny – rejky)
Matka – macica (PL matka – maty; mama = mama)
Pukaty – pierdzieć (PL pukać, zapukać – stukaty, zastukaty)
Baton – bochenek jasnego chleba, podłużny
Broń (broniuwannia) – rezerwacja (np. miejsca w pociągu, hotelu)
Zbroja – broń (np. defensywna zbroja – broń defensywna)
Dorożka (to po rosyjsku), po ukr. doriżka – ścieżka (PL dorożka konna – kinna kareta)
Diadko – wujek (PL dziadek – did, diduś)
Ros. Dworiec, ukr. pałac – pałac (PL dworzec – wokzał, dworzec kolejowy – zaliznycznyj wokzał, dworzec autobusowy – awtowokzał)
ros. Głaz, ukr. oko – oko (PL głaz – wełykyj kamiń)
Kliatwa – przysięga (PL klątwa – proklattia)
ros. i slang. Konieczno, konieczna – jasne, no jasne (PL koniecznie – newyhnutne)
Pamiatnyk – pomnik (PL pamiętnik – memuary)
Sklep – katakumby, piwnica (PL sklep – mahazyn, kramnycia)
Pensija – emerytura (PL pensja, wynagrodzenie – zarpłata, zarobitna płata)
Rano – wcześnie (PL poranek – poranok, jutro rano – zawtra zranku)
Rannij – wczesny (PL ranny – poranenyj)
Fakultet – wydział na uczelni (PL fakultet w znaczeniu dodatkowe zajęcia – dodatkowi zanjattia)
Czaszka – filiżanka (PL czaszka – czerep)
Wypadok – przypadek (PL wypadek – awaria, zitknennia)
Spustytys – zejść na dół po schodach
Ja spuszczus’ – zejdę na dół
Sympatycznyj, sympatyczna – przystojny (chłopak), ładna (dziewczyna)
lis – las (PL lis – łysycia)
Lisowa – leśna (np. stacja metra w Kijowie) lisowa poliana – leśna polana
czuty – słyszeć (PL czuć – widczuwaty)
czujesz – słyszysz, ne czuju – nie słyszę
Spilkuwatysia – dyskutować (nie ma nic wspólnego ze spółkowaniem)
Słowo spilkuwatysia ma nieco inne znaczenie niż zwykłe „rozmowliaty”. Oznacza również wszelką inną formę rozmowy niż zwykła rozmowa ustna, a więc również korespondencję mailową i listowną, via sms czy messenger, używa się go też w odniesieniu do szerszego kontekstu czasowego. Rozmowliaty = tu i teraz, głosem (rozmowa podczas spotkania lub telefoniczna). Spilkuwatysia = ogólnie konwersować z kimś lub być z kimś w kontakcie
Spodiwatys’ – spodziewać się z nadzieją na coś
Spodziewać się czegoś złego – nie można wtedy użyć „spodiwatys’”, tylko oczikuju
Nie mówcie czegoś w stylu: „Spodziewam się, że Putin wejdzie do Polski”, ale raczej „Oczekuję, że…”. Spodiwatys’ znaczy, że nie tylko tego oczekuję, ale wyczekuję z niecierpliwością.
Materiał przygotował – Jakub Łoginow, ekspert ds. Ukrainy i Słowacji, autor podręczników języka ukraińskiego, słowackiego oraz polskiego dla Ukraińców i Słowaków.
Materiał podlega prawom autorskim. Chcesz podać dalej – prześlij linka do tego materiału, wydrukuj, ale szanuj własność intelektualną.
Fantastyczna rzecz! Dopisałabym słówko броня przy zbroi i chyba odważyłabym się wyjaśnić polskie znaczenie schodzenia w dół w języku ukraińskim. Dziękuję za odświeżenie pułapek tłumaczeń!